Wycieczki

Z wizytą w Oświęcimiu

10-10-2016

„Ludzie ludziom zgotowali ten los…”

Zofia Nałkowska „Medaliony”

10 października 2016 roku uczniowie klas 3, 4e oraz 3er i 3c naszej szkoły wraz z opiekunami: panią Alicją Garus oraz panią Agnieszką Maciąg - Wojtanowską brali udział w wycieczce do Oświęcimia.

Głównym celem wycieczki była wizyta w byłym obozie koncentracyjnym Auschwitz - Birkenau, która pozwoliła uczniom poznać tragiczną historię związaną z miejscem, w którym zginęły setki tysięcy istnień ludzkich!

Oświęcim jest miastem położonym w południowej Polsce, w województwie małopolskim. Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego województwa krakowskiego w końcu XVI wieku. Oświęcim leży w centrum Kotliny Oświęcimskiej, pomiędzy Pogórzem Karpackim a Wyżyną Śląską. Z okolicznymi regionami łączą dogodne połączenia kolejowe, drogowe i wodne. Miasto znajduje się przy ujściu Soły do Wisły. To właśnie tu rozegrał się jeden z największych ludzkich dramatów w XX wieku, a miasto stało się odtąd na zawsze symbolem terroru, ludobójstwa i Holocaustu, które nazistowski okupant wyrządził ludzkości.

Już w połowie 1940 hitlerowskie Niemcy utworzyły w tym miejscu sprawny system terroru i zagłady w dawnych koszarach wojska polskiego. Była to jedna z trzech części obozu tzw. Auschwitz I. Na jego potrzeby zaadaptowano 20 murowanych bloków. W końcu 1940 roku więźniowie rozpoczęli nadbudowę pięter bloków parterowych, a następnym roku budowę 8 nowych bloków. Prace te zostały zakończone w pierwszym półroczu 1942 roku.(1)

Auschwitz II-Birkenau, największy z całego kompleksu, utworzony w 1941 roku na terenie odległej od Oświęcimia o 3 km wsi Brzezinka. To tam oprócz setek baraków więziennych, naziści wybudowali większość urządzeń masowej zagłady. Było to pięć komór gazowych, w których można było za jednym razem „zlikwidować” setki osób. Szóstej komory nie udało się nazistom wybudować…

Auschwitz III - to ponad 40 podobozów, wykorzystujących niewolniczą siłę roboczą więźniów. Największy z nich o nazwie Buna utworzono w 1942 roku 6 km od obozu Auschwitz I, przy zakładach syntetycznej gumy i benzyny Buna-Werke. Zostały one wybudowane w czasie wojny przez niemiecki koncern IG Farbenindustrie, któremu SS dostarczało więźniów do pracy.

Miejscową ludność miasta Oświęcimia: Polacy i Żydzi mieszkający w sąsiedztwie tworzonych obozów wysiedlono. Część ich domostw wyburzono, a z pozyskanych cegieł budowano w późniejszym okresie betonowe baraki we wspomnianej wsi Brzezinka, pozyskując w ten sposób miejsce dla coraz to nowszych transportów Polaków, Żydów, Romów, Białorusinów, radzieckich jeńców wojennych i innych mniejszości narodowych, a także homoseksualistów, którzy stanowili odrębną grupę więźniów zwożonych do Polski z całej niemal Europy. W pozostałych domach, które nie zostały zburzone zamieszkali oficerowie i podoficerowie SS z załogi obozowej i ich rodziny. Zaplecze techniczne obozu, warsztaty, magazyny, biura, a także koszary dla esesmanów zostały utworzone na terenie przyobozowym.

Wszystkie obozy i podobozy Niemcy odizolowali od świata zewnętrznego i otoczyli ogrodzeniem z drutu kolczastego. Teren kontrolowany przez komendanta i esesmanów z załogi KL Auschwitz zajmował powierzchnię 40 kilometrów kwadratowych, rozciągającą się wokół obozów Auschwitz I i Auschwitz II-Birkenau!

Nie sposób słowami wyrazić, w jakich warunkach bytowali więźniowie obozu Auschwitz –Birkenau. Od założenia obozu w 1940 roku aż do pierwszych miesięcy 1942 roku pełnił on wyłącznie funkcję obozu koncentracyjnego, czyli miejsca powolnej zagłady, będącej wynikiem celowo stworzonych warunków nieludzkiej egzystencji, przede wszystkim zaś głodu. Na terenach należących do obozu panowały fatalne warunki higieniczno – sanitarne, gdyż możliwość korzystania z łaźni była dla więźniów ograniczona. Poza tym przed kąpielą więźniowie musieli rozebrać się w swoim baraku i – bez względu na warunki pogodowe – nago przejść do budynku łaźni. Dla wielu z nich kończyło się to chorobą i śmiercią.

Część więźniów, ta nadająca się do pracy była nieludzko eksploatowana przez obozowy system. Pozostali po wstępnej selekcji kierowani byli do komór gazowych.

Panujący w obozie terror sprzyjał donosicielstwu, a strach przed karami czynił z wielu więźniów jednostki uległe.

Do najczęstszych wykroczeń podlegających karom należały: próby zdobycia dodatkowej żywności, formy uchylania się lub uchybień w pracy, palenie papierosów, załatwianie potrzeb fizjologicznych, noszenie ubrania niezgodnego z regulaminem, czy usiłowanie popełnienia samobójstwa. Przerażającym ponadto jest fakt, iż w wymierzaniu kar panowała całkowita dowolność. Więzień za to samo wykroczenie mógł być ukarany w różny sposób. Najczęściej stosowanymi karami były: chłosta, kara słupka, skierowanie do karnej kompanii.

Od 1942 do 1944 roku, kiedy obóz ten pełniąc nadal funkcję obozu koncentracyjnego dla więźniów różnych narodowości, równocześnie pełnił funkcję największego ośrodka natychmiastowej, masowej zagłady Żydów przywożonych tutaj w ramach akcji zagłady ludności żydowskiej z całej Europy. Sprawny system zagłady pozbawił istnienia około 1 miliona Żydów, około 70-75 tysięcy Polaków, 21 tysięcy Cyganów, 15 tysięcy jeńców radzieckich oraz więźniów innych kategorii około 10-15 tysięcy, co daje w sumie niewyobrażalną liczbę około 1,1 miliona istnień ludzkich.

Udział w wycieczce pozwolił nam przeżyć, chociaż małą cząstkę tragicznej historii … Polski, Polaków, Żydów …innych narodów świata … po to, by z całą mocą powtórzyć: Nigdy więcej!!!

Wierzymy, iż odwiedzanie miejsc masowej zagłady sprzed ponad 70 lat, jak np. były obóz Auschwitz-Birkenau, a także czytanie opowiadań obozowych Tadeusza Borowskiego, „Medalionów” Zofii Nałkowskiej i innych utworów o tysiącach ludzi zamordowanych w gettach, obozach i lasach uwrażliwi młodych ludzi na współczesną dyskryminację, gdyż „masowy mord sześciu milionów ludzi pochodzenia żydowskiego podczas II wojny światowej, nazywany powszechnie Holokaustem, stał się symbolem tragicznych konsekwencji, do jakich może doprowadzić przyzwolenie na nienawiść wobec arbitralnie wybranych grup ludzi”.(2)

(1)- Artykuł opracowany został na podstawie danych faktograficznych zaczerpniętych ze strony internetowej http://www.auschwitz.org i innych źródeł on-line.

(2)- Maciek Zabierowski – edukator w Centrum Żydowskim w Oświęcimiu, „Czego uczy historia ludobójstwa?”, „Głos Nauczycielski” nr 44 z 29 października 2014.

• Agnieszka Maciąg - Wojtanowska