Wydarzenia

„Nie rzucim ziemi skąd nasz ród...” – 11 listopada Święto Niepodległości

10-11-2014

„...Polski my naród, polski ród…” – nareszcie przed 96 laty, po 123 latach zaborów rodacy mogli swobodnie, bez strachu śpiewać pieśni patriotyczne, wyrażać swoją radość z odzyskania niepodległości. Od tego niezwykle ważnego dla Polski wydarzenia upłynęło blisko sto lat. Czy Polacy dzisiaj pamiętają o tym święcie?

11 listopada 1918 roku to jedna z najważniejszych dat w historii Polski. Ustawą z 23 kwietnia 1937 roku ogłoszono ten dzień Świętem Niepodległości. Oczywiście odzyskiwanie suwerenności przez Polskę było procesem stopniowym, data jest więc ustalona arbitralnie. 11 listopada jest dniem wolnym od pracy, na terenie całego kraju trwają uroczystości a za najważniejsze uważa się obchody w Warszawie na Placu Józefa Piłsudskiego przed grobem nieznanego żołnierza. W czasach PRL-u dochodziło często do zamieszek, gdyż władza zabroniła patriotom w jakikolwiek sposób świętować odzyskanie niepodległości. Opozycja organizowała jednak obchody, które niejednokrotnie były krwawo tłumione. Polacy lubili jednak powracać pamięcią do minionych, chwalebnych wydarzeń.

Jak doszło do przywrócenia państwa polskiego?

Wydarzenia związane z reaktywacją państwa polskiego nastąpiły o wiele wcześniej. "Mówiąc bowiem o listopadzie 1918 roku trudno nie cofnąć się wstecz, nie tylko do początków wojny światowej, u której końca rozbłysło nad ziemią polską światło niepodległości, lecz także, i jeszcze bardziej, do historii walk o niepodległość" – pisał Janusz Żarnowski, autor książki „Listopad 1918”. Polacy od zawsze zmuszeni byli do walk o wolność, a położenie geograficzne w centralnej Europie niemal gwarantowało udział w większych konfliktach europejskich lub światowych. Kiedy w 1914 roku wybuchła I wojna światowa, Polacy ujrzeli w tym szansę na uwolnienie się spod jarzma okupantów. W wojnie brali bowiem udział trzej okupanci – Niemcy, Rosja i Austro-Węgry. W przypadku ich porażki, na europejskiej scenie politycznej można było nareszcie skutecznie poruszyć kłopotliwą sprawę polską. Tak też się stało.

Dzień zakończenia wojny – 11 listopada 1918 roku okazał się szczęśliwy dla narodu polskiego. Kraj był niezwykle wyniszczony, zaborcy wycofując się z ziem polskich, nierzadko zostawiali za sobą spaloną ziemię. Niezliczona ilość dzieł sztuki, ikon artystycznych, surowców została zagarnięta i wywieziona z Polski. Nowopowstałe państwo, musiało poradzić sobie nie tylko z klęską gospodarczą, ale trudną sytuacją polityczną. W nocy z 6 na 7 listopada 1918 roku powstał pierwszy historyczny Tymczasowy Rząd Republiki Polskiej w Lublinie z Ignacym Daszyńskim na czele. 11 listopada Rada Regencyjna przekazała Piłsudskiemu naczelne dowództwo nad siłami zbrojnymi, a 14 listopada otrzymał także władzę cywilną. Dwa dni później, 16 listopada Piłsudski wysłał komunikat do państw Ententy, informując, że „z woli całego narodu" powstało państwo polskie, obejmujące wszystkie wyzwolone ziemie.

Nastroje na ziemiach polskich w listopadzie 1918 roku były niezwykle optymistyczne. Ludzie budzili się jakby do życia, początkowo wciąż nie wierząc, że odzyskali wolność. Stanisław Karpiński w „Pamiętniku dziesięciolecia 1915-1924” wspomina radość, jaka ogarnęła mieszkańców Poznania. „11 listopada. Pomyśleć, że w Poznaniu na ratuszu chorągiew polska! Że gmach komisji kolonizacyjnej przestał być kuźnią naszej zagłady”.

Po wielu dziesięcioleciach Polska znów mogła znaleźć się na mapach świata. Ludzie wychodzili z domów, śmiali się, krzyczeli. „Z balkonu pałacowego zamiast czarno-żółtej powiewała biało-czerwona flaga. Zdawało się, że końca nie będzie okrzykom. Tak zakończył się w Puławach Dzień Zaduszny 1918 roku, ten dzień smutku i wspomnień, słowiańskie święto „Dziadów”, który dla nas był pierwszym dniem wolności” – relacjonował Władysław Szczypa, komendant I podobwodu VIII okręgu POW.

Wraz z odzyskaniem niepodległości rozpoczęły się masowe rozbrojenia okupantów: „Zapadła noc 13 listopada. Hala dworcowa pełna była rozbrojonych niemieckich żołnierzy. Byli przeważnie młodzi, wielu nosiło czerwone koloratki – znak, że mieli dosyć wojny, i wojsk(...)” – wspominał Stefan Jellenta, w latach 1914-1917 żołnierz Legionów Polskich, oficer zawodowy wojska II Rzeczypospolitej.

Nasza szkoła również podkreśliła rangę tego święta narodowego. 10 listopada 2014 odbyła się akademia upamiętniająca rocznicę odzyskania niepodległości. Akademię przygotowała młodzież z klasy 1 lb, 1l, 1er, 3e pod kierunkiem nauczycieli historii, a oprawę muzyczną zapewnił szkolny zespół muzyczny pod kierunkiem pana Józefa Zugaja.

Po apelu młodzież zapaliła symboliczne znicze pod pomnikami: tablicą pamiątkową poświęconą pamięci podpułkownika Józefa Nikodema Ciosańskiego zamordowanego w Katyniu w 1940 roku oraz tablicą pamiątkową poświęconą 70. rocznicy powstania Batalionów Chłopskich.

Z kolei w dniu 11 listopada pan Dyrektor, poczty sztandarowe - Sztandaru Szkoły oraz Sztandaru Związku Kombatantów i Byłych Więźniów Politycznych, nad którym szkoła sprawuje opiekę, nauczyciele i młodzież wzięli udział w obchodach i uroczystościach powiatowo–gminnych - uroczystej Mszy świętej w kościele Świętej Trójcy w Jędrzejowie, po której przedstawiciele złożyli kwiaty pod pomnikiem Bohaterów Ziemi Jędrzejowskiej, uczestnicząc tym samym w koncercie okolicznościowym orkiestry dętej oraz pod pomnikiem Komendy Obwodu ZWZ „AK” - Leśniczówka „Gaj”.

Innym ciekawym wydarzeniem, które towarzyszyło obchodom powiatowym, był „Bieg Niepodległości”, organizowany przez naszą szkołę, pod patronatem Starosty Jędrzejowskiego i dyrektora ZSP nr 1 – pana Władysława Równickiego.

Od 1918 roku minęło już 96 lat. Spróbujmy przenieść się myślami do tamtych czasów ... bo jak powiedziała Zofia Kossak – Szczucka-Szatkowska: „Prawdziwego patriotyzmu trzeba się dopiero uczyć tam, gdzie ludzie z narażeniem bytu i nieraz życia, pracują na swoją niekorzyść materialną, a na dobro przyszłych pokoleń”.

• Katarzyna Krotla-Gnatowska