Nasz Patron :: Zespół Szkół nr 1 im. ks. Stanisława Konarskiego w Jędrzejowie

Nasz Patron

16 czerwca 2003 roku odbyła się uroczystość nadania naszej szkole imienia ks. Stanisława Konarskiego. Na tej stronie przedstawiamy sylwetkę naszego patrona.

Dlaczego akurat Konarski?

Rok szkolny 2000/01 ogłoszony został przez ówczesnego Ministra Oświaty - Edmunda Wittbrodta Rokiem Księdza Stanisława Konarskiego dla uczczenia 300 rocznicy Jego urodzin. Wówczas uczniowie naszej szkoły włączyli się aktywnie w obchody tego jubileuszu. Zorganizowaliśmy w szkole uroczystość patriotyczną poświęconą księdzu Konarskiemu pt. „Złote serce”. Opublikowaliśmy w gablocie Samorządu Szkolnego trzy okolicznościowe gazetki upamiętniające jubileusz, nawiązaliśmy współpracę ze Szkołą Podstawową imieniem Stanisława Hieronima Konarskiego w Żarczycach Dużych i otrzymaliśmy mnóstwo materiałów na temat naszego kandydata na Patrona Szkoły. Dzięki tym inicjatywom poznaliśmy bliżej życie i dzieło księdza Konarskiego, przekonaliśmy się, że propagowane przez Niego ideały są wciąż aktualne i bliskie każdemu człowiekowi. Dlatego uważamy, że zasługuje on w pełni na godność Patrona Szkoły XXI wieku - tak pięknej i nowoczesnej jak nasza.

Nazwisko naszego Patrona jest znane i cenione. Warto wiedzieć, że w encyklopediach i leksykonach znalazło miejsce aż siedmiu Polaków o tym nazwisku. „Nasz” Konarski wymieniony jest jako trzeci w kolejności. Interesująca jest też sprawa imienia naszego Kandydata. Powszechnie znany jest jako Stanisław Konarski, choć jego prawdziwe imiona to: Hieronim Franciszek. Stanisław to jego imię zakonne - przyjął je 10 sierpnia 1715 roku w dniu Św. Wawrzyńca. Podpisywał się zawsze: „Stanislaus a s. Laurentio (Stanisław od Św. Wawrzyńca)”

Per aspera ad astra

(przez przeciwności ku gwiazdom)

Życie Stanisława Konarskiego już od kolebki było bardzo trudne. Był najmłodszym z dziesięciorga dzieci Jerzego i Heleny Konarskich. Ojciec - miecznik sandomierski herbu Gryf niedużej fortuny - pod koniec życia zyskał godność kasztelana zawichojskiego. Matka - z domu Czermińska spokrewniona była ze znaną rodziną Tarłów. Po przedwczesnej śmierci rodziców dziećmi zaopiekował się wuj Antoni Czermiński. Inny krewny ze strony matki Jan Tarło - biskup poznański i warszawski zatroszczył się o edukację swego bardzo uzdolnionego kuzyna. To dzięki jego pomocy i protekcji mógł Stanisław studiować w Rzymie.

Syn naszej ziemi

Patron naszej szkoły urodził się w Żarczycach Dużych koło Małogoszcza. Jest więc Synem Ziemi Jędrzejowskiej. Naszym zdaniem, to dobry pomysł, żeby szkoła w stolicy tej ziemi nosiła imię sławnego Rodaka. Nie wątpimy, że pomysł ten ucieszy wielu uczniów naszej szkoły - mieszkańców Żarczyc Dużych, Małogoszcza i okolic. Spora ich grupa to absolwenci „podstawówki” w Żarczycach Dużych – szkoły noszącej imię Księdza Konarskiego.

Nasz jubileuszowy pomysł...

Nadanie imienia szkole ma często związek z jubileuszem jej Patrona. Jest wyrazem docenienia jego zasług i roli, jaką odegrał w wychowaniu młodego pokolenia. W Polsce kilkanaście szkół nosi imię Księdza Stanisława Konarskiego. To dowód hołdu i pamięci potomnych dla tego Wielkiego Polaka, świadectwo nierozerwalnej więzi pomiędzy przeszłością, teraźniejszością i przyszłością narodu. W roku 2000 upamiętniono w ten sposób trzechsetną rocznicę urodzin Stanisława Konarskiego. Został on m.in. Patronem Szkoły Podstawowej w Żarczycach Dużych - miejscowości, gdzie się urodził oraz Publicznego Gimnazjum Nr 6 w Łodzi przy ulicy Limanowskiego. Przed nami kolejny jubileusz Stanisława Konarskiego - 3 sierpnia 2003 roku minie 230 lat od jego śmierci. Jesteśmy przekonani, że wybór Księdza Konarskiego na patrona naszej szkoły to świetna okazja upamiętnienia tego Jubileuszu.

„Kim był, jest i na zawsze pozostanie: Stanisław Hieronim Konarski”

Ten sławny XVIII - wieczny duchowny, żyjący w latach 1700 - 1773, urodził się 30 września 1700 roku w Żarczycach Dużych koło Małogoszcza, a zmarł 3 sierpnia 1773 roku w Warszawie. Jako ksiądz był ściśle związany z zakonem pijarów, istniejącym do dziś. Zakon ten założony został w Rzymie w roku 1617 pod nazwą Zgromadzenia Paulińskiego ubogich zakonników Matki Bożej Szkół Pobożnych (Scholarum Piarum). Był to zakon nauczający. Do Polski sprowadzony został przez Władysława IV i jego kanclerza Jerzego Ossolińskiego, który w akcie erekcyjnym z roku 1642 dał pijarom prawo prowadzenia kolegiów.

Stanisława Konarskiego uznaje się za drugiego po założycielu zakonu - św. Józefie Kalasancjuszu najsłynniejszego pijara. Konarski do zakonu pijarów wstąpił w roku 1715 po ukończeniu nauki w szkole pijarskiej w Piotrkowie. Nowicjat odbył w Podolińcu na Spiszu, podobnie jak dwaj jego starsi bracia. Po odbyciu nowicjatu w miejscowej szkole pijarskiej pracował jako nauczyciel poetyki i retoryki. Śluby zakonne złożył 15 sierpnia 1717 roku W roku 1722 jako wybitnie uzdolnionego wysłano Konarskiego na studia teologii spekulatywnej do Warszawy. Tu przyjął święcenia kapłańskie. W latach 1725 - 1729 przebywał w słynnym wówczas Collegium Nazareum w Rzymie gdzie po dwóch latach nauki otrzymał katedrę wymowy. W Nazareum dwukrotnie został wyróżniony, dostępując zaszczytu przemawiania z okazji świąt Wielkanocnych w Sykstynie.

Swoją wiedzę pogłębiał na studiach we Francji, a także w czasie swych licznych podróży po Europie - poza Włochami i Francją był w Anglii, Niemczech, Austrii, Holandii. Jego ciekawość świata i zamiłowanie do podróży sprawiło, że porównywany jest przez badaczy do św. Pawła.

Nie dbał o karierę duchowną. W roku 1741 został - co prawda prowincjałem czyli zwierzchnikiem klasztorów jednej prowincji zakonnej, ale stało się to przypadkowo - jako pierwszy asystent prowincjała po zgonie tegoż musiał kończyć jego trzechlecie, oficjalnie nominowany na prowincjała przez Kurię Generalną. Na kapitule prowincjalnej, której przewodniczył, zrezygnował ze swej kandydatury na następną kadencję. Nie skorzystał też z uzyskania godności biskupiej, która w owych czasach była szczytem kariery duchownej, chociaż miał możność objęcia biskupstwa przemyskiego, inflanckiego (in partibus).

O księdzu Stanisławie Konarskim mówi się jako o rzetelnym teologu XVIII wieku, uznającym religię za podstawę i źródło moralności. Pobożnie, święcie pełnił obowiązki prawego chrześcijanina i czystego kapłana. I oto On - sługa ubogiego zakonu, nie dysponujący ani ułomkiem władzy - „szlachcic bez ziemi”, stał się magnatem myśli, bogaczem wiary, nadziei i miłości.

Ksiądz Stanisław Hieronim Konarski - to także sławny pedagog z pracą nauczycielską związany był już od lat młodości. Uczył retoryki i poetyki w kolegiach pijarskich: najpierw w Podolińcu na Spiszu, gdzie odbywał nowicjat, potem w Warszawie. Katedrę wymowy otrzymał także w sławnym rzymskim Collegium Nazarenum po dwuletnim okresie studiów w tym kolegium. W latach 1736-1737 wykładał literaturę, politykę i prawo w kolegium krakowskim, a następnie historię, geografię i wymowę w Rzeszowie.

Trwałe miejsce w dziejach polskiej oświaty osiągnął Konarski jako założyciel Collegium Nobilium w Warszawie - słynnego w dziejach wychowania zakładu wychowawczo - naukowego dla synów magnatów i wpływowych rodów Rzeczypospolitej powołanych w przyszłości do kierowania losami Ojczyzny. Ta sławna szkoła pijarska otwarta została 1 września 1740 roku. Początkowo znajdowała się ona przy ulicy Długiej. Z czasem Konarski wybudował dla Collegium okazały pałac według projektu Jakuba Fontany - w sąsiedztwie dawnego budynku szkoły. (warto wiedzieć, że dziś w gmachu dawnego Collegium Nobilium przy ulicy Miodowej 22/24 mieści się siedziba Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza). Collegium Nobilium było jedną z najlepszych szkół, jakie ówczesna Polska posiadała. Tą sławna oświatową kierował Konarski jako rektor z przerwami przez 25 lat. Z czasem na miejscu Collegium Nobilium usytuowano Sąd Handlowy, natomiast Collegium przeniesiono na Żoliborz, gdzie przetrwało do roku 1832.

Warto także podkreślić, że to z inicjatywy ks. Konarskiego w 1765 roku została założona przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego Szkoła Rycerska, której celem było przygotowanie młodzieży szlacheckiej do życia obywatelskiego. Była to placówka o charakterze w zasadzie wojskowym, ale wychowywano w niej młodzież w duchu kultury polskiej i ideałów Oświecenia. Do jej sławnych absolwentów należą m.in. Tadeusz Kościuszko, Julian Ursyn Niemcewicz, Jakub Jasiński i inni.

Reformator szkolnictwa

Stanisław Hieronim Konarski idei reformy szkolnej oddał się bez reszty. Była to bez wątpienia jego historyczna misja. O oficjalną zgodę na reformę szkół pijarskich starał się w Rzymie przez pięć lat. Uzyskał ją w roku 1754 od papieża Benedykta XIV. W tymże roku otwarto nowy gmach Collegium Nobilium, a ks. Konarski wygłosił wówczas sławną „Mowę o kształceniu człowieka uczciwego i dobrego obywatela” -21 września 1754 roku.

Zreformowany program oparty został na wzorach zachodnich. W czasie swych licznych podróży zagranicznych ze szczególnym zainteresowaniem obserwował szkoły na Zachodzie zapoznawał się z nowymi prądami wychowawczymi. Tu odkrywał więź szkoły z życiem, która uwidoczniona została w nowym programie nauczania. Europeizacja polskiego szkolnictwa to jedna z największych zasług tego XVIII - wiecznego Pedagoga i Reformatora. Godna jest ona podkreślenia zwłaszcza teraz, gdy jesteśmy w przededniu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej i również w dziedzinie oświaty musimy osiągnąć standardy unijne. Gdy wczytamy się w zreformowany przez Stanisława Konarskiego program nauczania szkół pijarskich, ze zdumieniem odkrywamy, że wiele jego założeń pokrywa się z postulatami współczesnej reformującej się oświaty.

Program ten obejmował podobne jak dziś przedmioty nauczania:

język ojczysty
języki nowożytne (j. francuski; j. niemiecki, a dla chętnych także j. włoski)
historia
geografia
podstawy prawa ojczystego i międzynarodowego
nauki matematyczno - fizyczne i przyrodnicze
zarys architektury z rysunkiem technicznym
buchalteria (dzisiejsza rachunkowość) - wychowanie fizyczne
przygotowanie wojskowe
śpiew
muzyka
taniec
nauka dobrego wychowania (dzisiejsze lekcje wychowawcze)
religia

W Collegium Nobilium stosowano poglądowe metody nauczania. Uczniowie mieli do dyspozycji mapy i globusy, a później w rezydencji letniej na Żoliborzu - obserwatorium astronomiczne. Dobrze wyposażony był gabinet fizyczny. W swym programie nauczania, a później w praktyce pedagogicznej szczególnie duży nacisk położył Konarski na wychowanie obywatelskie, patriotyczne młodzieży. Przez historyków wychowania uznawany jest za ojca wychowania obywatelskiego. W jego szkole było realizowane w ramach retoryki, wspartej religijną nauką moralną, etyczną itp. Chodziło w nim, dokładnie tak samo jak i dziś, o naturalne przyzwyczajenie młodych ludzi do wypełniania w przyszłości obowiązków publicznych. Uczniowie byli wychowywani w duchu tolerancji, napiętnowano egoizm, przemoc, agresję, uczulano na konieczność pomocy bliźnim. I my od dziecka wychowywani jesteśmy w duchu wyżej wymienionych ideałów. To chyba najlepszy dowód, że są one wciąż żywe, bliskie sercom ludzi po wsze czasy. Wysoko ceniona współcześnie idea samorządności stanowiąca podstawową wartość w społeczeństwach demokratycznych naszych czasów, nieobca była także Stanisławowi Konarskiemu. W jego szkole stawiano na rozwój samorządności młodzieży. Doroczne sejmiki szkolne, podczas których młodzi retorzy wypowiadali się publicznie na tematy przygotowane wcześniej i opracowane przez profesorów wymowy do złudzenia przypominają samorządy uczniowskie działające we współczesnych polskich szkołach, które w sposób bardziej lub mniej widoczny wpływają na życie społeczności szkolnych.

W naszej szkole, w której od ponad dwudziestu lat działa Koło Miłośników Teatru, doceniamy walory wychowania przez sztukę. Dlatego z wielkim zainteresowaniem przeczytaliśmy, że teatr szkolny działał już w XVIII wieku. Konarski uważał go za istotny instrument pogłębiania rozwoju duchowego młodzieży. Na zapleczu budynków Collegium Nobilium zbudował wspaniałą salę teatralną. I dziś służy ona studentom Akademii Teatralnej. Inscenizacje teatralne przygotowywane przez uczniów oddziaływały wychowawczo tak na odtwórców ról, jak i na widzów, dokładnie tak samo jak i w naszych czasach. W Collegium Nobilium wystawi sławne utwory, zwłaszcza klasyków francuskich, także samego Konarskiego. Dużą popularność osiągnęła „Tragedia Epaminondy - wydany w roku 1756 dramat w pięciu aktach, oparty na historii sławnego wodza tebańskiego, pełen aluzji do stosunków polskich. Również i innych braci zakonnych mobilizował Konarski do pisania dramatów na użytek sceny szkolnej.

Teatr szkolny w Collegium Nobilium torował drogę dla rozwoju teatru narodowego i dramatu polskiego w czasach Stanisława Augusta Poniatowskiego. Miał też duże znaczenie dla rozwoju języka polskiego i kultury narodowej. Śmiało, więc można uznać Stanisława Konarskiego za ojca edukacji teatralnej młodzieży. Ten światły Polak i mądry nauczyciel doceniał także literaturę i wychowawcze walory czytelnictwa W Collegium Nobilium znajdowała się biblioteka szkolna z bogatym księgozbiorem - literatury polskiej i obcej. Teatr szkolny i czytelnictwo miały na celu podnoszenie poziomu języka ojczystego. W szkole Konarskiego dbano o jego piękno, jasność, prostotę i naturalność. Lekcje odbywały się w języku polskim. Miał Ksiądz Konarski swój osobisty wkład w rozwój języka ojczystego - jako nauczyciel retoryki i wymowy, sławny mówca, a także autor podręczników, spośród których dużą popularność osiągnęły: podręcznik do retoryki „O poprawie wad wymowy” oraz „Gramatyka polsko - łacińska”. W uznaniu zasług dla rozwoju języka polskiego uważa się Stanisława Konarskiego za ojca nowego stylu w wymowie.

Doceniając wartość dobrych podręczników w nauczaniu młodzieży wpłynął Ksiądz Konarski na reformę drukarni pijarskiej w Warszawie. Przystosowano ją do druku w czterech językach. Drukarnia ta odegrała dużą rolę w utrwalaniu reform szkolnictwa.

Konarski był głęboko przekonany, że o powodzeniu w pracy wychowawczej z młodzieżą i skuteczności propagowanych przez niego reform szkolnych zadecyduje osobowość nauczyciela - jego odpowiednie przygotowanie naukowe, akuratność i pilność, powołanie nauczycielskie. Dlatego też do solidnego kształcenia nauczycieli przywiązywano dużą wagę w XVIII wieku. Nietrudno zauważyć, że współczesny ideał nauczyciela pokrywa się w pełni z wizerunkiem pedagoga sprzed ponad dwustu lat. Współcześni nauczyciele, podobnie jak ich koledzy po fachu w czasach Konarskiego, mają do spełnienia wielką misję w dobie reformującej się polskiej oświaty.

Wychowawca i nauczyciel Narodu

Księdza Stanisława Konarskiego uważa się także za wychowawcę i nauczyciela narodu Spełniły się przewidywania i pragnienia reformatora szkolnictwa. Szkoły polskie zaczęły przetwarzać „sarmatę” epoki saskiej na człowieka nowoczesnego na miarę europejską. Ci nowi Polacy dokonali wkrótce dzieła stworzenia Komisji Edukacji Narodowej oraz Sejmu Czteroletniego i Konstytucji 3 Maja. Ksiądz Stanisław Konarski mocno podkreślał, że doskonalenie edukacji narodowej jest jednym z najważniejszych sposobów naprawy państwa. Twierdził z przekonaniem: „Jaka jest młodzież w Rzeczypospolitej taka swego czasu będzie Rzeczpospolita”

Jako zatroskany o przyszłość Ojczyzny polityk rozumiał, że krajowi potrzebne są także zdecydowane reformy społeczne i polityczne. Konarski położył wielkie zasługi w reformowaniu państwa. Jego życie porównywane jest przez niektórych do miotania się załogi po pokładach, ładowniach, maszynowniach tonącego okrętu, w złudnej nadziei uratowania go z opresji. Do jego osiągnięć politycznych zalicza się: kodyfikację prawa, reformę sejmowładztwa i walkę z liberum veto, wytyczanie dróg reformom społecznym i rozwojowi ekonomicznemu kraju. Pierwszy żądał wejścia na drogę uwłaszczenia włościan i tworzenia warunków rozwoju miast, domagał się zwiększenia stanu liczebnego wojska, naprawy zamków obronnych, budowy fabryk broni. W swych rozprawach politycznych i pedagogicznych kładł duży nacisk na wprowadzenie sprawiedliwości społecznej, prawdy i szczerości w stosunkach międzyludzkich. Nic więc dziwnego, że niektórzy badacze życia i dzieła Księdza Stanisława Konarskiego to właśnie jemu, a nie jak chcą inni - Stanisławowi Staszicowi czy Hugonowi Kołłątajowi, są skłonni przyznać tytuł „ojca demokracji polskiej”.

Znany literat

Stanisław Konarski to także znany literat - był nie tylko pisarzem politycznym, ale także poetą, dramatopisarzem, językoznawcą autorem podręczników. Jego znany dramat pt. „Tragedia Epaminondy” już wymienialiśmy. Spod jego pióra wychodziły także utwory literackie - wiersze pisane po łacinie i po polsku oraz rozprawy pedagogiczne, filozoficzne i polityczne. Bez wątpliwości najsławniejszym dziełem Konarskiego jest rozprawa pt. „O skutecznym rad sposobie, albo o utrzymywaniu ordynaryjnych sejmów 1760 roku” - w książce tej adresowanej do „Nieczytelnika” zawarł autor program postępowych reform społecznych i politycznych, wypowiadając zdecydowaną walkę z anarchią szlachecką. Szacownym dziełem Konarskiego jest: „Volumina Legum” czyli „Zbiory Ustawodawstwa Polskiego” - 6 - tomowy traktat, w którym autor ukazał polskie prawa na przestrzeni wieków, chcąc majestatowi polskiego prawa przeciwstawić anarchię złotej wolności szlacheckiej. „O poprawie wad wymowy” - to jak już mówiliśmy, sławny podręcznik Konarskiego do retoryki. Konarski był także tłumaczem - na użytek teatru szkolnego przekładał dzieła klasyków francuskich.

Próba oceny

Zasięg osiągnięć Księdza Stanisława Hieronima Konarskiego jest olbrzymi. Nie sposób wymienić wszystkich jego zasług. Warto jednak podkreślić, że powszechnie uważany jest za prekursora polskiego Oświecenia, który swoimi postępowymi poglądami i światłością umysłu utorował drogę ideałom oświeceniowym. Uważany jest za projektodawcę Komisji Edukacji Narodowej - pierwszego w Polsce ministerstwa oświaty.

Ustanowiono ją 17 października 1773 roku, a więc już po śmierci Konarskiego, ale projekt powstał dwadzieścia lat wcześniej. Wiadomo też, że w założeniu i pracach Komisji Edukacji Narodowej brali udział wychowankowie Collegium Nobilium, a więc uczniowie Księdza Konarskiego. Marzył, by szkoła była dostępna z mocy prawa, a więc by młodzież miała wolny dostęp do nauki, niezależnie od pochodzenia czy kondycji materialnej. To marzenie, jak i jego postępowe postulaty w dziedzinie społeczno --politycznej spełnione zostały dopiero w Konstytucji 3 Maja 1791 roku, śmiało więc można uznać Konarskiego za jej prekursora zwłaszcza, że jak wiadomo ponad stu byłych uczniów pijarskich zasiadało w ławach poselskich Sejmu Wielkiego (1788- 1792), który ją uchwalił.

Jego wielkie zasługi dla Ojczyzny zostały docenione za życia. W roku 1765 król Stanisław August Poniatowski przyznał Stanisławowi Konarskiemu unikalny numizmat własnego projektu z portretem odznaczonego i inskrypcją: „SAPERE AUSO” - temu, który odważył się być mądrym”. Na rewersie medalu wyobrażono główny powód nadania zaszczytnego miana - dwie grube księgi autorstwa Konarskiego z tytułami w języku łacińskim: „O poprawie wad wymowy” i ”O skutecznym rad sposobie”. Księgi ozdobione zostały wieńcem dębowym symbolizującym cnoty obywatelskie.

Popularność za życia

Królewski medal „SARERE AUSO” to bez wątpienia największy dowód uznania dla Stanisława Konarskiego za jego życia. W życiu prywatnym dla wszystkich uprzejmy, łaskawy, skromny, obowiązkowy, miłosierny dla ubogich, prawy, czysty chrześcijanin zyskał sobie powszechny szacunek. Był stałym uczestnikiem sławnych obiadów czwartkowych, przyjacielem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Otrzymywał setki listów pochwalnych od prymasa, biskupów, wojewodów, ministrów, senatorów z wyrazami poparcia dla jego postępowych reform.

Do dziś zachowały się dwa olejne portrety Księdza Konarskiego: jeden to dzieło nieznanego autora z roku 1750 - znajduje się w Kurii Prowincjalnej Pijarów w Krakowie, drugi pędzla malarza Rajeckiego znajduje się Muzeum Narodowym w Warszawie. Dzięki tym portretom można wywnioskować, że Stanisław Konarski był średniego wzrostu, proporcjonalnej budowy ciała, raczej szczupłej, o twarzy męskiej, łagodnych konturów, stanowczego, choć spokojnego wyrazu. Zachowało się też popiersie Stanisława Konarskiego dłuta Le Bruna - znajdowało się ono w bibliotece króla Poniatowskiego, później posągiem tym ozdobiono salę posiedzeń Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Pisano o Konarskim, że był cholerykiem, co to zapalony nie gaśnie, aż osiągnie cel zamierzony. Niechętni mu Francuzi określali go jako wszędobylskiego, lubiącego wszystko wiedzieć i oceniali jako niebezpiecznego.

Sława za życia to nieczęsty wcale dowód uznania dla zasług człowieka. Znamy przecież niejeden przypadek śmierci wybitnych ludzi w zapomnieniu i nędzy. Stanisław Konarski był człowiekiem nie tylko bardzo mądrym, ale także niezwykle skromnym. W swym dramacie pt. „Tragedia Epaminondy” napisał: „Nie mam zasług: te, co my zowiemy zasługi, są tylko ku Ojczyźnie wypłacone długi. Ojczyzna nic nam nie jest winna: Ona - Pani, my jej więźnie, jej sługi, jej obowiązani”. To bez wątpienia słowa żarliwego patrioty mogącego być wzorem dla swych rodaków w każdej epoce, także i dziś, jutro, zawsze...

Sława po śmierci

Pogrzeb Konarskiego 5 sierpnia 1773 roku zamienił się w manifestację narodową. Zwłoki złożono w podziemiach kościoła pij arów przy ulicy Długiej. Król obiecał wystawić w kościele pomnik Konarskiego, ale trudne dla kraju czasy sprawiły, że obietnicy nie dotrzymał. Po powstaniu listopadowym prochy Konarskiego i innych słynnych pijarów usunięte zostały przez zaborcę z podziemi kościoła i zasypane skrycie we wspólnej mogile na Powązkach pod drogą cmentarną w sąsiedztwie kościoła św. Karola Boremeusza. Zbiorowa mogiła naznaczona została w 1964 roku w ramach uroczystości milenijnych tablicą kamienną na murze kościoła cmentarnego w pobliżu tego grobowiska. Serce Stanisława Konarskiego zamknięte kiedyś w cynowej urnie przechowywano najpierw w Collegium Nobilium, a od 1882 roku w kościele pijarów w Krakowie - w prezbiterium kościoła Przemienienia Pańskiego przy ul. Pijarskiej 4.

Ostatnie chwile życia spędził Konarski w celi zakonnej, cierpiąc na długotrwałą, śmiertelną chorobę. Umierał upokorzony bardziej chyba I rozbiorem Polski niż własną chorobą. Konarski nie ma właściwie swojego grobu, zmarł 230 lat temu, ale przecież „nie wszystek umarł”, wciąż żyje w sercach kolejnych pokoleń Polaków.

Księdza Konarskiego i jego dzieło sławili poeci tak żyjący w jego czasach, jak i w epokach późniejszych: polscy i zagraniczni. Wiersze poświęcone Konarskiemu zebrane zostały w publilkacji: „ O księdzu Stanisławie Konarskim i innych pijarach w poezji” wydanej w roku 2000 w Krakowie dla uczczenia 300 - lecia urodzin sławnego Księdza. Zebrał je Henryk Bogdziewicz. Spośród autorów tych wierszy warto wymienić: Ignacego Krasickiego, Franciszka Ksawerego Dmochowskiego, Franciszka Dionizego Kniaźnina, Teofila Lenartowicza, Jana Pawła Woronicza i innych.

Stanislaw Konarski wiecznie żywy

O stałej obecności Księdza Konarskiego w pamięci potomnych świadczą w czasach współczesnych:

szkoły jego imienia;
nazywane jego imieniem ulice (ulica Konarskiego istnieje również w naszym mieście na Osiedlu Zamoście);
Uroczyście obchodzone jego jubileusze (w roku 1900 - w 200 - lecie urodzin Konarskiego w kościele w Złotnikach w pobliżu Jędrzejowa, gdzie został ochrzczony, poświęcono tablicę z brązowym medalionem z napisem „ Mężowi pełnemu jasnowidzącego rozsądku i twórczej działalności społecznej”; w latach 1973 - 74 – w 200 - lecie zgonu Konarskiego - jego imię wspominano we wszystkich szkołach polskich; wzruszającą homilię wygłosił w Archikatedrze św. Jana Chrzciciela w Warszawie - 21 kwietnia 1974 roku ówczesny Prymas Polski, nazywany Prymasem Tysiąclecia - Ksiądz Kardynał Stefan Wyszyński W homilii zatytułowanej: „Sapere Ausuris” podkreślił, że Konarski jest czczony do dziś za to, że miał odwagę myśleć samodzielnie w chwilach dla Ojczyzny beznadziejnych. Określił go geniuszem społecznym, politycznym i wychowawczym, nazywając wychowawcą narodu i budzicielem sumień).

Szczególnie dużą rangę nadano uroczystościom jubileuszowym dla upamiętnienia trzechsetnej rocznicy urodzin Księdza Stanisława Hieronima Konarskiego. Centralna uroczystość tego jubileuszu zorganizowanego przez Polską Prowincję Zakonu Pijarów, odbyła się w Warszawie 21 października 2000 roku - w miejscu gdzie najdłużej prowadził swoją działalność ks. Konarski. Część liturgiczna miała miejsce w dawnym kościele pijarskim, obecnie Katedrze Polowej Wojska Polskiego przy ulicy Długiej 13/15. Mszy świętej koncelebrowanej przewodniczył Prowincjał Polskiej Prowincji Pijarów - Ojciec Tadeusz Suślik. On też wygłosił okolicznościową homilię.

Część naukowa i artystyczna odbyła się w sali teatralnej dawnego budynku Collegium Nobilium, dzisiejszej Akademii Teatralnej. Wygłoszono dziewięć okolicznościowych referatów naukowych. Studenci Akademii Teatralnej recytowali fragmenty dzieł ks. Stanisława Konarskiego oraz fragmenty wierszy poświęconych Konarskiemu. Uczestnikami tej jubileuszowej uroczystości byli także uczniowie reprezentujący szkoły noszące imię ks. Stanisława Konarskiego z całej Polski.

Z równie dużym rozmachem przygotowano uroczystości jubileuszowe w rodzinnych stronach Konarskiego. Zasłużyli się w tym zwłaszcza członkowie działającego od roku 1998 stowarzyszenia im. Ks. Stanisława Hieronima Konarskiego. Wydano okolicznościową, kartę pocztową oraz pamiątkową plakietkę. 20 września 2000 roku odbyło się w Małogoszczu sympozjum naukowe poświęcone życiu i dziełu Księdza Stanisława Konarskiego. Wygłoszono na nim cztery referaty, których autorami byli dr Józef Błażej Włodarczyk - Prezes Stowarzyszenia im. S. Konarskiego, dr hab. Maria Garbaczowa, ks. dr Henryk Bogdziewicz oraz prof. dr hab. Stanisław Żak.

30 września 2000 roku, a więc dokładnie w trzechsetną rocznicę urodzin Szacownego Jubilata odbyła się w Żarczycach Dużych - w miejscowości rodzinnej Księdza Konarskiego uroczystość religijno - patriotyczna z udziałem władz Powiatu Jędrzejów i Gminy Małogoszcz, w czasie której odsłonięty został pamiątkowy obelisk, zaś w miejscowym kościele granitowa tablica epitafijna z brązowym medalionem sławiąca dorobek Księdza Konarskiego.

Jak już wspominaliśmy wcześniej rok szkolny 2000/01 był Rokiem Księdza Stanisława Konarskiego. W wielu szkołach, również i naszej, odbywały się imprezy okolicznościowe mające na celu spopularyzowanie wśród młodzieży ideałów Konarskiego, wykazania, że są one wciąż aktualne i bardzo bliskie współczesnym ludziom.

Z okazji w/w Jubileuszu na łamach miejscowej prasy ukazało się kilka okolicznościowych artykułów prezentujących zasługi Konarskiego dla narodu oraz zawierających sprawozdania z przebiegu uroczystości jubileuszowych w naszym regionie. Miłośnicy turystyki powinni wiedzieć o jeszcze jednej jubileuszowej inicjatywie - na zlecenie Stowarzyszenia im. S. Konarskiego wytyczone zostały trzy szlaki turystyczne imieniem naszego Wielkiego Rodaka:

Jedlnica - Bolmin - Bocheniec - Małogoszcz - Żarczyce,
Wygnanów - Złotniki - Lipnica,
Wiśnicz - Kozłów - Ludynia.

Szczegółowy opis tych szlaków znajduje się w oddzielnej publikacji pt. „Ziemia Świętokrzyska - Szlak im. Ks. Stanisława Hieronima Konarskiego”.

Gdy poznaliśmy życie i dzieło Księdza Konarskiego, nie dziwi nas mnogość dowodów pamięci o tym Wielki Polaku - wychowawcy narodu, ojcu demokracji polskiej, budzicielu sumień ludzkich. Nie uratował wprawdzie państwa polskiego przed upadkiem, bo było już za późno na ratunek, jednak ocalił polski naród. Był, jest i zawsze będzie wzorem światłego patrioty i dlatego naszym zdaniem zasługuje w pełni na godność patrona naszej szkoły i wielu innych polskich szkół.

Opracowanie: mgr Wanda Maciąg

ZŁOTE MYŚLI NASZEGO PATRONA

„CELEM WSZYSTKICH SZKÓŁ JEST PRZEDE WSZYSTKIM USZLACHETNIENIE SERC I DUSZ”

„JAKA JEST MŁODZIEŻ W RZECZYPOSPOLITEJ, TAKA SWEGO CZASU BĘDZIE RZECZYPOSPOLITA”

„RZETELNEJ NAUKI CIĄGLE NAM POTRZEBA”

„DOKŁADAJCIE WSZELKICH STARAŃ, KSZTAŁCĄC SERCE - CNOTAMI, UMYSŁ-NAUKAMI, CIAŁO - ĆWICZENIAMI”

„MIEJMY ODWAGĘ BYĆ MĄDRYMI, ABYŚMY UMIELI ODRÓŻNIAĆ DOBRO OD ZŁA”

„UCZ SIĘ, BO NAUKA PRAWDĘ OD FAŁSZU, DOBRE OD ZŁEGO, PEWNOŚĆ OD WĄTPLIWOŚCI ODDZIELA”

„DUŻO CZYTAJ, BO LEKTURA PRZYCZYNIA SIĘ DO WYKSZTAŁCENIA CNOTLIWYCH I WIELKICH MĘŻÓW RZECZYPOSPOLITEJ”

„BĄDŹ WIERNY OJCZYŹNIE, BO OJCZYZNA POTRZEBUJE PRZYZWOITYCH OBYWATELI”

„NIGDY NIE ŻAŁUJ PRACY I STARANIA W NAUCE”

„NIE UPADAJ NA DUCHU I NIE TRAĆ NADZIEI NAWET W NAJWIĘKSZYCH NIESZCZĘŚCIACH”

„NIE USTĘPUJ PRZED ZŁYMI LUDŹMI, PRZECIWNIE – ŚMIAŁO WYSTĘPUJ PRZECIW NIM”

„BĄDŹ MĄDRY, BO CZŁOWIEK MĄDRY JEST DLA PRZYJACIÓŁ SZCZERY I WIERNY, A NIEPRZYJACIOŁOM WYBACZA”

„WYPOWIADAJ SWOJĄ PRAWDĘ JASNO I SPOKOJNIE”

„WSZĘDZIE, GDZIE MŁODY CZŁOWIEK SIĘ ZNAJDZIE, MA Z ODDANIEM SŁUŻYĆ OJCZYŹNIE…”

Zebrała Agnieszka Maciąg-Wojtanowska

Informacja o cookies